Ontdek hoe oude patronen jouw relaties onbewust beïnvloeden – en wat je eraan kunt doen.
Je kent ze wel: mensen die altijd de grenzen opzoeken, nauwelijks empathie tonen, en toch op de een of andere manier steeds weer in jouw leven opduiken. Het lijkt wel alsof ze een radar hebben die hen naar jou leidt. Maar waarom? Is de wereld overspoeld met narcisten, of zit er meer achter?
Als je dit herkent, is er goed nieuws: je bent niet vervloekt. Je bent ook niet “veroordeeld” om voor altijd vast te zitten in deze dynamieken. Wat er wél vaak speelt, is dat jouw onderbewustzijn bepaalde patronen uit je jeugd herkent – en die patronen voelen vertrouwd en comfortabel. Zelfs als ze pijnlijk zijn. Het is een veilig gewoontesysteem. En ik heb ook goed nieuws voor je: er is mee te werken!
De onzichtbare invloed van je jeugd
Ben je opgegroeid in een gezin met emotioneel afwezige, onvolwassen, of zelfs narcistische ouders? Dan heeft jouw brein destijds een overlevingsstrategie ontwikkeld om met die situatie om te gaan. Dat is geen keuze, dat is instinct. Je organiseerde je gedrag zodanig dat je – zo goed als mogelijk – veiligheid en verbinding probeerde te vinden.
En wat doet je brein daarna? Het zoekt, zonder dat je het doorhebt, naar wat bekend voelt. Die oude, vertrouwde dynamiek met een narcistisch persoon kan voor je brein voelen als “veilig”, juist omdat het vertrouwd is. Maar dit gebeurt allemaal onbewust.
Waarom tegenpolen elkaar aantrekken
Het is een oud cliché, dat tegenpolen elkaar aantrekken. De Amerikaanse psycholoog Lindsay Gibson legt in haar boek Ongezien opgegroeid uit hoe kinderen uit onveilige gezinnen vaak twee soorten overlevingsstrategieën ontwikkelen: internaliseren of externaliseren.
-
De internaliseerder richt de schuld naar binnen, past zich aan, en probeert zich onzichtbaar of perfect te gedragen om anderen tevreden te stellen.
-
De externaliseerder richt de energie naar buiten, overschrijdt grenzen, en probeert controle te krijgen door anderen voor hun karretje te spannen.
Deze twee tegenpolen kunnen zich als magneten tot elkaar aangetrokken voelen. Voor de internaliseerder voelt de aandacht en dominantie van een externaliseerder als “gezien worden”. Voor de externaliseerder voelt de zorgzaamheid en toegewijde houding van een internaliseerder als “eindelijk iemand die voor mij zorgt”.
Maar deze balans houdt geen stand. Wat in het begin als een perfecte match voelt, verandert zodra onbewuste niet geziene of gehoorde kindbehoeften opspelen en de ander niet langer voldoet.
De pijnlijke patronen
Wanneer de spanningen toenemen, activeren beide partijen hun oude verdedigingsmechanismes:
“De internaliseerder denkt: “Ik kan op niemand rekenen.”
“De externaliseerder denkt: “Ik heb niemand nodig.”
Het gevolg? Twee volledig geactiveerde zenuwstelsels, volledig in de overlevingsmodus en niet meer verbonden – niet met elkaar, en niet met zichzelf. Veel mensen blijven hangen in de keuze:
“Ik geef mezelf op om de ander tevreden te houden.”
“Ik blijf trouw aan mezelf, maar dan raak ik de ander kwijt.”
Wanneer je in deze dynamiek terechtkomt, blijft het niet bij gedachten als “Ik kan op niemand rekenen” of “Ik heb niemand nodig.” Deze interne overtuigingen sijpelen door in je dagelijkse leven, vaak zonder dat je het doorhebt. Hier zijn enkele manieren waarop dit zich kan uiten:
-
Je voelt je altijd verantwoordelijk voor anderen
Als internaliseerder voel je misschien een voortdurende druk om het iedereen naar de zin te maken. Je zegt zelden “nee”, ook al gaat dat ten koste van jezelf. Misschien merk je dat je relaties vaak eenzijdig aanvoelen, omdat je vooral geeft en weinig ontvangt. Dit kan zelfs leiden tot fysieke klachten zoals vermoeidheid, hoofdpijn of een burn-out.
-
Je stelt hoge eisen aan jezelf
Je innerlijke stem zegt voortdurend dat je meer je best moet doen. Fouten maken is geen optie, want dan voel je je afgewezen. In je werk betekent dit misschien dat je lange dagen maakt of perfectionistisch gedrag vertoont. Je wilt immers presteren om geaccepteerd te worden.
-
Je hebt moeite om je grenzen te bewaken
Grenzen aangeven voelt ongemakkelijk of zelfs gevaarlijk. Je wilt geen conflict of afwijzing riskeren, dus laat je anderen vaak over je heen lopen. Dit kan zich uiten in een collega die constant op jou leunt, een partner die weinig rekening met je houdt, of vrienden die alleen contact zoeken als ze iets nodig hebben.
-
Je vermijdt emoties of conflict
Externaliseerders daarentegen proberen pijn te vermijden door emoties weg te duwen of conflicten te domineren. Dit kan zich uiten in een houding van: “Alles is prima”, zelfs als je vanbinnen boos of gekwetst bent. Het kan ook betekenen dat je snel gefrustreerd raakt als anderen niet voldoen aan jouw verwachtingen, waardoor je relaties afstandelijk of gespannen worden.
-
Je voelt je leeg of afgevlakt
Het niet leven van je authenticiteit kan een gevoel van leegte veroorzaken. Je doet je uiterste best om aan verwachtingen te voldoen – of om de controle te houden – maar diep vanbinnen voel je dat je iets mist. Misschien betrap je jezelf erop dat je constant afleiding zoekt: sociale media, werk, of andere manieren om niet stil te hoeven staan bij jezelf.
-
Je ervaart een continue stressmodus
Deze dynamieken houden je zenuwstelsel voortdurend “aan”. Je voelt je misschien snel opgejaagd, hebt moeite om te ontspannen, of wordt emotioneel overweldigd door relatief kleine situaties. Langdurige stress kan uiteindelijk leiden tot angstgevoelens, slapeloosheid, of zelfs fysieke gezondheidsproblemen zoals maagklachten of chronische pijn.
Hoe je het patroon doorbreekt
Het dagelijks leven kan ongemerkt een strijd worden van pleasen, presteren, vermijden of vechten. Maar wat je ook doet, het voelt nooit helemaal genoeg. Dit is het punt waarop oude overlevingsstrategieën tegen je werken in plaats van voor je. Hoe zou het zijn om deze patronen te leren loslaten? Je open en vrij te voelen, los van de oude patronen?
Het belangrijkste is erkennen dat wat je voelt of doet niet “jij” bent, maar een automatische reactie van je brein en zenuwstelsel. Dat opmerken en ervaren is al een hele kunst. Van daaruit kun je leren om anders te reageren. Te stoppen en stil te staan. Voelen wat je echt wil en de regie weer terug te pakken. Zo kom je in verbinding met jezelf en de mensen om je heen en maak je de keuze vanuit je buik, hart en hoofd.
De oplossing ligt dus niet in méér denken, analyseren of proberen “de ander te veranderen”. Het brein houdt vast aan wat het kent. Maar het lichaam – dát kan je helpen om deze vicieuze cirkel te doorbreken.
Waarom lichaamsgerichte therapie werkt
-
Je komt terug in het nu: het lichaam leeft altijd in het heden. Sensaties zoals je ademhaling of hartslag zijn feiten, geen verhalen. Door hierop te focussen, raak je los van de gedachten die je vertellen dat je vastzit.
-
Gedachten helpen ontkoppelen: lichaamswerk helpt je beseffen dat je gedachten hebt, en dat je niet je gedachten bent. Dat biedt ruimte voor nieuwe perspectieven en daarmee nieuwe keuzes.
-
Veiligheid ervaren: echte aanraking, zoals met de Traditionele Thaise Massage, helpt je zenuwstelsel ontspannen en creëert een veilige basis. Vanuit die veiligheid kun je stap voor stap je patronen veranderen en weer terugkomen in je oorspronkelijke vorm. Een vorm van co-regulatie zodat je daarna weer zelf je ervaringen kunt reguleren.
Voorbij de patronen, een leven in verbinding
Het doorbreken van oude gewoontes vraagt tijd en geduld, maar het is mogelijk. Door lichaamsgericht werk en een bewuste focus op je innerlijke sensaties, kun je leren om niet langer vast te zitten in overlevingsstrategieën. Je leert jezelf kennen voorbij de rollen van “pleaser” of “vechter”. En misschien is dat wel de grootste overwinning: niet alleen loskomen van mensen met een narcistische neiging of people pleasers, maar ook eindelijk écht in verbinding zijn met jezelf – en met anderen.
Jouw stap naar vrijheid
Blijf je vastlopen in terugkerende dynamieken? Misschien is het tijd om je lichaam in te schakelen als bondgenoot. Begin met een moment van stilte, ademhaling, of meditatie. Want echte verbinding begint bij jou.
Je hoeft het niet alleen te doen! Heb je het idee dat je deze patronen wil aanpakken, maar lukt het je niet alleen? Ik begeleid je graag. Maak een afspraak met me om gratis en vrijblijvend kennis te maken en dan vertel ik je hoe ik jou erbij kan helpen.
